Ajax & Barcelona - een speciale band
Bron: goal.com/nl/news/Seran van Gemert
Dit seizoen spelen Ajax en FC Barcelona in de Champions League voor het eerst officieel tegen elkaar. Maar beide clubs delen al tientallen jaren vriendschap en historie.
Het is erg opmerkelijk dat in de vele decennia dat Ajax en FC Barcelona al actief zijn in het Europees voetbal, ze elkaar nog nooit tegenkwamen. Op 18 september en 28 november is het dan zover: FC Barcelona - Ajax en Ajax - FC Barcelona in de Champions League. De geschiedenis van beide clubs zijn echter wel met elkaar verweven.
Het begin: Michels, Cruijff en Neeskens
De eerste Nederlander die naam maakte in Camp Nou was Rinus Michels. De succestrainer werd na een spelerscarrière van dertien jaar bij Ajax (1945-1958) en periodes als trainer van JOS en AFC in 1965 aangesteld als trainer van Ajax. Tussen 1965 en 1971 bracht hij Ajax naar vele prijzen én de Europese top. Vier landstitels en drie KNVB Bekers vormden de nationale prijzenregen. En na een verloren Europa Cup I-finale in 1969 (4-1 van AC Milan) won Michels in 1971 zijn grootste prijs tot dan toe door met Ajax de eerste van drie Europa Cup I-titels op rij te winnen. Op Wembley was Ajax met 2-0 te sterk voor Panathinaikos.
FC Barcelona was daar zo van onder de indruk dat het Michels in juli 1971 aanstelde als vervanger van de Engelsman Vic Buckingham. Na een derde en een tweede plaats in zijn eerste twee seizoenen vond Michels het tijd om zijn goudhaantje van Ajax over te laten komen: Johan Cruijff. Hij had net de drie Europa Cup I's gewonnen met Ajax. Eerst stond de KNVB de transfer niet toe omdat deze buiten de transferperiode lag, maar uiteindelijk gaf de voetbalbond zich gewonnen.
Het eerste seizoen drukte Cruijff meteen zijn stempel op Barcelona: 16 goals in 26 duels bracht de Catalanen hun eerste landstitel in veertien jaar tijd. In datzelfde jaar leidden Michels en Cruijff het Nederlands Elftal naar de eerste WK-finale ooit, dat het verloor van West-Duitsland. In 1974 kwam Johan Neeskens het Nederlandse duo versterken, maar het zou tot 1978 duren voordat er een nieuwe prijs kwam voor de Nederlanders. Michels was na een periode bij Oranje en Ajax in 1976 teruggekeerd bij Barcelona en in 1978 won het trio de Copa del Rey. Daarvoor was Barça drie keer tweede geworden in de competitie, twee keer achter Real Madrid en eenmaal achter Atlético Madrid. Michels en Cruijff vertrokken in 1978, Neeskens won in 1979 nog de Europa Cup II met Barcelona en vertrok daarna.
De toptijd: het Dream Team van Cruijff
In 1988 keerde El Salvador terug in Camp Nou. Cruijff had net drie jaar Ajax getraind (twee keer KNVB Beker en Europa Cup II gewonnen) en Barcelona nam hem opnieuw over van de Amsterdammers. Het zou de succesvolste periode ooit van Barça inluiden: Cruijff won bijna alle mogelijke prijzen met zijn tweede liefde.
In 1989 begon het met de Europa Cup II, waarna in de periode 1990-1994 een ware prijzenregen over Cruijff en Barcelona neerdaalde: vier landstitels, een nationale beker, drie Supercopa's en in 1992 dé prijs aller prijzen: de Europa Cup I. In hetzelfde Wembley waar Cruijff met Ajax de prijs 21 jaar eerder als speler won, schoot Ronald Koeman (Ajax-speler tussen 1983 en 1986) in verlenging met een kanonskogel FC Barcelona naar wereldfaam. Met daarna nog de Europese Supercup was de naam van Cruijff definitief gegrift bij de allergrootsten van FC Barcelona. Zijn Dream Team (met ook tussen 1991 en 1993 oud-Ajacied Richard Witschge) werd ruim zestien jaar later pas geëvenaard onder zijn voormalige speler Josep Guardiola.
Tweemaal Van Gaal: vriend en vijand
Na twee prijsloze jaren bij FC Barcelona werd Cruijff in 1996 door Barcelona aan de kant geschoven ten faveure van Bobby Robson. De Engelsman kon de club echter niet bekoren met een nipte tweede plaats achter Real Madrid in de competitie (92 om 90 punten) en winst van de Copa del Rey. Daarom maakte hij in 1997 plaats voor de derde Nederlandse trainer: Louis van Gaal. Hij was na zes jaar als hoofdtrainer van Ajax (en vele prijzen waaronder drie landstitels, Europa Cup I en Europa Cup III) toe aan een nieuwe uitdaging.
De Nederlandse succestrainer bracht vele Nederlanders en oud-Ajacieden naar de club: Frank en Ronald de Boer, Winston Bogarde, Patrick Kluivert, Marc Overmars en Michael Reiziger. Ook Phillip Cocu, Boudewijn Zenden en Ruud Hesp maakten de overstap. In zijn eerste seizoen won De Tulpengeneraal meteen drie prijzen: de Europese Super Cup en de Spaanse dubbel. Ook het seizoen erop was Barça onder leiding van Van Gaal de beste van Spanje.
Maar de culturele omslag die Van Gaal bij Barcelona wilde doorvoeren, viel niet goed bij de clubleiding. Op 20 mei 2000 hield hij het voor gezien met de gevleugelde woorden aan zijn eeuwige vijanden van de media: "Amigos de la prensa. Yo me voy. Felicidades." "Vrienden van de pers. Ik vertrek. Gefeliciteerd."
Toch was het niet de laatste keer dat Van Gaal zich liet zien in Camp Nou. Na twee 'tussentrainers' keerde hij in mei 2002 terug, nadat hij zich met Oranje niet wist te plaatsen voor het WK 2002. Het bleek een foute keuze: in januari 2003 werd Van Gaal alweer ontslagen na tegenvallende resultaten in de competitie. Inmiddels waren de meeste Nederlandse spelers alweer langzaam weggedruppeld.
De opbouw onder Rijkaard
Het zou echter niet lang duren voordat Barcelona weer een Nederlander aan het roer had. Na opnieuw twee tussentrainers begon Frank Rijkaard in juni 2003 aan zijn derde trainersbaantje na het Nederlands Elftal en Sparta. Opnieuw dus een trainer met Ajax-wortels: Rijkaard was tussen 1980 en 1987 en tussen 1993 en 1995 speler van Ajax.
De man van de bekende pijpenkrulletjes zou de trainer zijn die het tweede Dream Team onder Guardiola voorbereidde en naar vele prijzen leidde, met Johan Neeskens twee jaar als assistent. Met nog de huidige spelers Carles Puyol, Xavi, Andrés Iniesta, Victor Valdes en Lionel Messi won Rijkaard twee landstitels, twee Supercopa's en in 2006 de hoogste Europese prijs: de Champions League. In Saint-Denis was Barça (met ook nog toppers als Ronaldinho en Samuel Eto'o) met 2-1 te sterk voor Arsenal. In 2008 hield Rijkaard het voor gezien.
Tegenwoordige tijd
Momenteel is de Ajax-invloed bij FC Barcelona vooral van Johan Cruijff, maar ook Frank de Boer. Cruijff - erepresident van Barcelona - heeft de Fluwelen Revolutie bij Ajax ingezet, maar houdt ook nog warme banden met zijn Spaanse liefde. Daarvan kan De Boer (met dus ook een Barcelona-verleden) profiteren. Vorig seizoen kwam Isaac Cuenca al op huurbasis naar Amsterdam en dit seizoen troefde Ajax onder meer PSV en Feyenoord af om de gunst van Bojan Krkic. De hand van Cruijff was daarin duidelijk zichtbaar.
Op 18 september mogen beide clubs dan eindelijk officieel de degens kruisen op de grasmat. Barcelona is kwalitatief gezien natuurlijk superieur aan Ajax, maar de wedstrijden zullen ook in het teken staan van ruim veertig jaar vriendschap tussen beide clubs.