Kansloze poging van Ajax om het Barcelona-systeem na te bootsen
Tot twee keer toe trachtte Ajax het concept van Barcelona te kopiëren. Tegen Manchester City introduceerde trainer Frank de Boer het nieuwtje als een soort verrassing voor de Engelse kampioen. En in de klassieker tegen Feyenoord herhaalde Ajax het kunstje. Met Christian Eriksen als valse spits ontregelde het de tactiek van Manchester City. Of lag dat misschien nog wel meer aan de arrogantie van de miljonairs? Zelfs Ronald Koeman keerde zich fel tegen die aarzelende kanttekening.
De zege van de Amsterdammers rechtvaardigde louter lof. De trainer van Feyenoord wilde niets weten of horen van bedenkingen over de Engelse desinteresse. In de ArenA tegen Manchester City kreeg De Boer complimenten voor het spel en de durf van zijn ploeg. Bij vlagen oogde Ajax flitsend en brutaal. Maar diezelfde branie reisde niet mee naar Rotterdam-Zuid. Had het succes tegen de Engelsen dan toch iets van doen met de in alle opzichten falende tegenstander? In Amsterdam ontpopte het dure speeltje van een sjeik uit Abu Dhabi zich als een groep verwende en verwaande zakkenvullers. Manchester City wekte de indruk totaal geen zin te hebben in de wedstrijd. Ongeïnspireerd, in een belachelijk laag tempo, lusteloos en plichtmatig poogde het de anderhalf uur schadevrij door te komen.
Pas na rust kreeg Ajax het lamlendige wangedrag van de Engelsen door. Vrij eenvoudig werd dat adequaat afgestraft. Manager Roberto Mancini verontschuldigde zich na afloop voor de verkeerde tactiek van zijn elftal. Zijn excuus sloeg nergens op. Manchester City viel op door het gemis van welk systeem ook, de bewuste selectie van de mindere spelers in het veld en de eerste keuze op de bank, de onderlinge irritaties en na-ijver, het volledige gebrek aan eenheid en het negatieve effect van veel te hoge salarissen. Met alle respect voor de mening van Ronald Koeman, maar zelfs VVV-Venlo in de huidige vorm had dit Manchester City kunnen verschalken. Daardoor bleef de werkelijke waarde van Ajax’ probeersel onderbelicht. Met Eriksen als pseudo-aanvaller wilde de nationale kampioen de stijl van Barcelona nabootsen. Continu in balbezit, talloze rondootjesop het middenveld, eindeloos breien, een uitval in de diepte.
In eigen huis resulteerde dat in drie doelpunten. Ogenschijnlijk een eerlijke beloning voor het experiment. Maar slechts één van de drie treffers droeg een kroontje. De gelijkmaker van Siem de Jong sloot aan bij de bedoelingen van het offensief. De overige twee, ook die van Eriksen, kwamen gelukkig of toevallig tot stand. Het Deense talent van inmiddels twintig jaar vervult op deze wijze enigszins de rol van Lionel Messi in Spanje. Natuurlijk deugt de vergelijking niet, maar als bron van inspiratie. Ook Eriksen moet, afwisselend met De Jong, de tegenpartij door het centrum bedreigen. En daarin schuilt juist het evidente verschil bij Ajax. Het zal wel weer flauw overkomen, maar zelfs het afwezige Manchester City sprokkelde in de hoofdstad voldoende kansen bijeen voor een niet verdiende remise. Het is dat Kenneth Vermeer in het doel de onmogelijkste ballen pareerde, want zonder hem was het toch minder euforisch afgelopen. Dat bleek ook weer de conclusie in De Kuip.
Tegen Feyenoord diende Vermeer zich andermaal aan als Ajax’ enige permanente uitblinker. En dat achter een wankele en onzekere defensie. In de halfjaarlijkse Klassieker prolongeerde De Boer zijn marsorde met Eriksen als vierde middenvelder annex opduikende spits. Net als tegen Manchester City scoorde de bij Ajax opgeleide Deense international. Minder fortuinlijk, fraaier met een laatste aai van de schoen en ingeschoten met het verkeerde been. Maar de goal viel ook de Feyenoord-verdediging aan te rekenen. De schutter wurmde zich iets te vrijpostig langs twee belagers. In Rotterdam wisselde Eriksen opnieuw sterke met zwakke momenten af. Het is alsof de trainer hem op die nieuwe positie minder wil belasten, zodat hij zonder druk de vormcrisis kan afwentelen. De Deen illustreerde in wezen de voor- en nadelen van het uit Barcelona overgewaaide systeem. Meer en veel balbezit, maar weinig kansen. Dat kleeft regelmatig ook als bezwaar aan Barcelona in topwedstrijden. Tegen Feyenoord combineerde Ajax meer en vaker met de bal, maar die dominantie strandde veelal halverwege de helft van de Rotterdammers. In de taal van de trainers heet het dat de kampioen met veel druk naar voren wil spelen. Maar in De Kuip stokte dat streven constant iets over de middenlijn.
Natuurlijk was dat ook de verdienste van Feyenoord, fysiek sterker en toch al vechtlustiger van aard. De mindere kwaliteit compenseerde het meer dan voldoende met inzet en de wil te winnen. Terecht merkte Koeman op dat de thuisclub de meeste kansen creëerde en als enige in aanmerking mocht komen voor de winst. Dat moet De Boer en het technisch hart van Ajax toch te denken geven. Het valt te prijzen dat Ajax in zware wedstrijden een beetje de speelwijze van Barcelona verkiest boven het vertrouwde 4-3-3. Maar Ajax ontbeert het geschikte materiaal voor een dergelijk plan. Het kan wel aardig de bal rondtikken op het middenveld, maar het mist de klasse om plotseling in de diepte uit te breken.
De test tegen Manchester City is hoe dan ook van minder waarde dan het vervolg in Rotterdam. Ajax mocht al met al blij en tevreden zijn met het gelijke spel. Het stichtte veel te weinig gevaar voor het doel van Feyenoord. De lucky treffer van De Jong met de knie bevestigde dat slechts voor de neutrale liefhebber. Het wachten is nu op de return voor de Champions League tegen Manchester City. Kijken of De Boer ook in Engeland dezelfde strijdwijze zal ontrollen? Ajax heeft mogelijk andermaal geluk, want de Engelse kampioen worstelt ook in de Premier League meer met de eigen ego’s dan met de tegenstander. Niet voor niets zingt daar het gerucht rond dat Josep Guardiola snel de taak van de flegmatieke Roberto Mancini zal overnemen. Grappig tenslotte, dat een tiener met een poëtische naam de show beheerste in De Kuip. Het debuut van de dartele Jean-Paul Boëtius deed inderdaad verfrissend aan, getuigde tevens van Feyenoords perfecte zoektocht naar talent, maar kon toch echt niet verhullen dat de Klassieker meer spanning bood dan goed voetbal……..
LEX MULLER
Sportjournalist sinds mensenheugenis. Schrijft al sinds 1966 over voetbal. Bezocht WK's vanaf 1974. Werkte tot 1994 voor kranten, waaronder twintig jaar bij het Algemeen Dagblad. Switchte daarna naar de televisie, maar legt zich sinds 1 januari 2011 volledig toe op sport op internet/voetbalzone.nl/doc