Ajax wint nooit meer een Europese beker, maar dit jaar ook niet de titel
Met weinig woorden poogde Johan Cruijff in zijn maandagse column in De Telegraaf de impressies van Ajax - Real Madrid te relativeren als een momentopname. De aanstichter van de revolutie bij de Amsterdamse club hield het kort in zijn nabeschouwing en hechtte niet al te veel waarde aan de vele harde conclusies. De eenzijdige demonstratie van de Spaanse kampioen in de Arena ontketende tal van commentaren op de ontwikkeling van Jong Ajax. In het algemeen overheerste negativisme in de opinies. De protegé van Cruijff was er eerder achteruit dan vooruit gegaan. En zeker wat betreft de poging ooit nog eens terug te keren aan de Europese top.
Voor een belangrijk deel was dat de opzet van de revolutie, twee jaar terug op gang gebracht. Eens zou Ajax weer in staat moeten zijn een Europese beker toe te voegen aan de prijzenkast, maar het winnen van de Champions League is echt niet meer weggelegd voor een Nederlandse deelnemer. Dus ook niet voor Ajax. De voorspelbare vertoning tegen Real Madrid bevestigde slechts het onoverbrugbare verschil tussen rijk en minder bedeeld. Tussen de elite in Europa en de middenmoot van kansarme clubs. Tussen de potentiele winnaars en onvermijdelijke opvulling van de groepen.
Ook Cruijff beseft dat Ajax nooit meer tot dezelfde hoogte kan stijgen als Real Madrid, een rijkaard met een begroting van vijfhonderd miljoen. Een type als Cristiano Ronaldo komt heus niet zijn miljoenen ophalen in dit polderland. Zelfs de B-sterren negeren de armoede hier. Het is al lang het lot van de Nederlandse clubs in Europees verband. Ze dromen van overwinteren, als ultieme doelstelling. Een trofee blinkt ergens achter de horizon, ook in de Europa League. Landen als Rusland, Oekraïne, misschien straks Kazachstan, klommen omhoog op de berg aan geld van gas en olie.
Cruijff heeft volkomen gelijk met zijn pleidooi voor een optimale jeugdopleiding. Ajax, maar ook FC Twente, PSV, AZ en Feyenoord, hebben geen andere toekomst. Er is simpel geen kapitaal voor dure transfers. Een beetje buitenlander ziet Nederland op jeugdige leeftijd hooguit als een tussenstation, een stageplek voor een enkel jaar. Voor de rest scharrelt er in de Eredivisie derde of vierde keuze rond.
De door Cruijff ingezette revolutie was even noodzakelijk als urgent. In de oude structuur verkwistte Ajax teveel geld aan allerlei zaken, maar vooral aan inkopen van overbodige spelers. Het technisch beleid is ook sterk verbeterd met een keur aan oud-spelers als trainers en opleiders. De zakelijke kant van het verhaal loopt nog door en is verre van afgerond. Wellicht is het ook beter en verstandiger om Ajax van de beurs te halen. Dat kost miljoenen en daarvoor zal de penningmeester nog een tijdje hard moeten sparen. Mede om die reden houdt Marc Overmars als technisch directeur de hand zorgvuldig op de knip. Het is al met al overleven naar een meer gezonde perspectief.
Het proces heeft Ajax inmiddels ook alweer twee landstitels opgeleverd. Een stuk van het bewijs dat de opstand van de oudere spelers precies op tijd kwam. De revolutie moet doorgaan, maar wel binnen het zinnige realisme van de hedendaagse beperkingen. Het ideaal ligt voor Ajax absoluut niet verborgen op de toppen van Europa. Een kansloze missie, zo viel wel degelijk af te lezen van de ‘momentopname’ tegen Real Madrid. In zijn hart moet ook Cruijff geschrokken zijn van het dramatische klasse-verschil met de Spaanse kampioen. De eerste helft was onthutsend en ontluisterend, het tweede deel minder catastrofaal. Dat had echter mogelijk meer van doen met de desinteresse van Real Madrid dan met de berouwvolle instelling van Ajax.
Natuurlijk kan Ajax beter, maar ook in de eigen competitie vertoont het wisselvallige team vrij regelmatig zorgwekkende manco’s. Van de acht wedstrijden speelde het al vier keer gelijk: in feite onwaardig en onacceptabel van een kanshebber voor de titel. Het is te simpel om de tekortkomingen op te hangen aan het jonge karakter van de ploeg. Ajax moest Jan Vertonghen laten gaan, maar daarmee zakte meteen de basis onder de defensie weg. De van AZ voor vier miljoen euro overgenomen Niklas Moisander kan de verzwakte verdediging niet leiden en al helemaal niet dragen en opbeuren. Het is maar goed dat Kenneth Vermeer zich in het doel herhaaldelijk onderscheidt; anders had het bij rust al 5-0 gestaan voor Real Madrid.
Om eerlijk te zijn verraadt de doelman als enige progressie bij Ajax. De rest staat stil of glijdt achterwaarts, met als meest duidelijke voorbeelden Christian Eriksen en Siem de Jong. De Deen kan zich niet eeuwig verstoppen achter de belofte van een groot talent. Hij mist de dynamiek, flair en uitstraling van een mogelijke klasbak. Ook De Jong stagneert in zijn groei: tegen Rean loste hij vrijwel op in het lege niets. Mede daardoor ontbeerde vooral het middenveld van Ajax kwaliteit en intelligentie als een schrijnende waarheid in de Champions League, maar bij vlagen ook in de Eredivisie.
Bij de opening van het seizoen mocht Ajax zich nog bij de top-drie presenteren als kandidaten voor het kampioenschap, maar na amper acht ronden is die rooskleurige prognose sterk vervaagd in de mist van bedenkelijke beurten tegen ADO Den Haag, FC Utrecht en Real Madrid. In vergelijking met PSV en FC Twente overheerst de twijfel over de ontwikkeling van het huidige Ajax. Ook de krappe zege tegen Twente bleek uiteindelijk hooguit een momentopname, in het bijzonder door de laffe opstelling van de bezoekers uit Enschede. Van de zogenaamde top-drie schort het bij de Amsterdammers aan van alles, qua sterkte, instelling, breedte van de selectie en raffinement.
Cruijff deed de openbare executie van Ajax tegen Real achteloos af als een momentopname. In de geest van: serieus, het komt wel goed met de restauratie van het oude bolwerk. Het is te hopen dat er in de kweekvijver weer een paar goudvissen opduiken. Want deze klas van Frank de Boer puilt bepaald niet uit van bollebozen. De revolutie van Cruijff mag zeker niet stoppen. Nochtans staat het onwrikbaar vast: Ajax wint de eerste eeuw nooit meer de Champions League of Europa League. En PSV en FC Twente maken samen uit wie de titel overneemt van de Amsterdammers.
Bron: LEX MULLER/ voetbalzone.nl